Wstęp. Celem podjętej obserwacji i analizy była ocena efektów postępowania usprawniającego pacjentów z chorobą Parkinsona rehabilitowanych w Olsztyńskim Stowarzyszeniu Chorych na Parkinsona. Według skali Hoehna-Yahra byli to chorzy w III stadium choroby. Materiał i metody. Obserwacji poddano 32 osoby, 13 kobiet i 19 mężczyzn w wieku 47-81 lat. Pacjenci objęci byli niefarmologicznym programem postępowania usprawniającego przez okres 6 miesięcy. Autorski program rehabilitacji składał się z ćwiczeń manualnych takich jak chwyty przedmiotów i przemieszczanie ich w przestrzeni, manipulowanie tymi przedmiotami, doskonalenie czynności dnia codziennego i pisanie. Stosowano również ćwiczenia: oddechowe, rozciągające, relaksacyjne, koordynacyjne, równoważne, mimiczne i korekty chodu. Program korekty chodu rozpoczynał się przyjęciem pozycji pionowej, skorygowaniem postawy ciała, po której następowało przenoszenie ciężaru ciała z nogi na nogę, marsz w różnych kierunkach i z pokonywaniem przeszkód. Przed rozpoczęciem programu i po jego zakończeniu oceniono takie objawy jak: drżenie, spowolnienie ruchowe, chód, czynności manualne i pisanie. Wyniki. Obserwacja w/w objawów przed rozpoczęciem rehabilitacji i po jej zakończeniu wskazuje na wyraźne ich złagodzenie. We wszystkich przypadkach jest to różnica statystycznie istotna. Wnioski. Po sześciomiesięcznym okresie usprawniania widoczna jest znaczna poprawa chodu, zmniejszenie objawu spowolnienia ruchowego, usprawnienie czynności manualnych, zmniejszenie objawów drżenia i zaburzenia pisania. Wszystkie te osiągnięcia wpłynęły na pokonanie w różnym stopniu lęku i depresji.