Kąty koślawości palucha i szpotawości palca małego u dzieci w wieku szkolnym w aspekcie fizjoterapii, ortopedii i ergonomii

Henryk Kapnik

Henryk Kapnik – The angles of valgity of the first toe and varus deformity of the fifth toe in school age children from the physiotherapeutic, orthopedic, and ergonomic perspective. Fizjoterapia Polska 2001; 1(2); 135-142

Streszczenie
Wstęp. Zagadnienie budowy i wydolności stóp interesuje specjalistów różnych nauk, od antropologii, poprzez nauki medyczne i pedagogiczne, nauki o kulturze fizycznej, w tym także specjalistów w dziedzinie fizjoterapii. Większość badaczy koncentruje się na problematyce płaskostopia, a tylko nieliczni zajmują się zniekształceniami palców. Szczególne miejsce zajmują tu prace w zakresie ergonomii. Ich zainteresowanie, to różnorodne aspekty budowy, w tym proporcje i kształt stóp, a szczególnie kształt przedniej części stopy, który w istotny sposób wiąże się z funkcjonalnością obuwia. Jakkolwiek deformacje palców są zjawiskiem powszechnym, wskazywano różne tego przyczyny, za główną jednak wielu autorów uważa noszenie niefizjologicznego obuwia. Cel pracy. Celem pracy było przedstawienie różnych sposobów opracowywania plantokonturogramów stóp, określenie zmienności kąta nachylenia palucha i palca małego u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym oraz uzyskanie odpowiedzi na pytanie czy nastąpiła zmiana w zakresie kształtu przodostopia u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, na przestrzeni ostatnich 32 lat. Materiał i metoda. Materiał stanowiły plantokonturogramy stóp wykonane w Krakowie w roku 1984, Radomiu, Katowicach i Krakowie w roku 1994 i 1995 oraz w Katowicach i Radomiu w 1999 i 2000 r. Przebadano ponad 3500 dzieci w wieku od 3 do 15 lat. Dokonywano pomiarów bezpośrednich stóp oraz plantokonturogramy stóp. Przedstawiono różne koncepcje wykreślania kątów koślawości palucha i szpotawości palca małego stosowane w ortopedii, antropologii i ergonomii. Do opracowania plantokonturogramów stóp zastosowano przyrząd opracowany przez autora. Analiza wyników. Wewnętrzne kąta nachylenia palucha i palca małego są lepszą miarą koślawości i szpotawości palców niż dotychczas wykreślane kąty zewnętrzne, które zależą w znacznym stopniu od stosunku szerokości pięty do szerokości przodostopia oraz ich wzajemnej odległości. Kąty wewnętrzne natomiast nie zależą od relacji tych odcinków i ich odległości, są więc stabilne, a ponadto, z punktu widzenia ergonomii, to one mogą stanowić podstawę do projektowania ściółki kopyta. Wyniki z 1968 r. wykazały, że zasadnicze koślawienie palucha występuje w okresie od 5 do 15 roku życia, tj. w wieku szkolnym. Zjawisko to wyraźne jest zwłaszcza u dziewcząt. Palec mały jest znacznie bardziej zdeformowany, a jego największe szpotawienie u chłopców występuje w wieku do 5, a u dziewcząt do 7 roku życia. W porównaniu do danych ogólnopolskich z roku 1968, stwierdza się wyraźną poprawę w zakresie kąta koślawości palucha, a zwłaszcza szpotawości palca małego. Poprawa ta u dzieci badanych w roku 1984 jest najmniejsza, nieco większa u dzieci badanych w roku 1995, a największa u dzieci badanych w 2000 roku. Różnice pomiędzy wynikami dziewcząt i chłopców są niewielkie. Stwierdzono mniejszą deformację palucha i palca małego na przestrzeni ostatnich 32 lat. Dyskusja. W dyskusji skonfrontowano wyniki badań autora dotyczące różnic pomiędzy wymiarem stopy a wymiarem wewnętrznym obuwia użytkowanego, a także kupowanego przez dzieci i młodzież. Dzieci noszą generalnie obuwie za krótkie, różnice pomiędzy wymiarem stopy a obuwia wynoszą średnio około 1-1,5 cm, a maksymalnie nawet do około 5 cm. Odsetek dzieci noszących obuwie w różnym stopniu za krótkie wynosi od 60 do 96%, a obuwie kupowane od 67 do 97%. Prawie połowa dorosłych kobiet i mężczyzn ma różnice w wymiarach stóp większe niż 5 mm. U dzieci natomiast od 30 do ok. 60% stwierdzono występowanie stóp asymetrycznych. Wnioski. Kąty „wewnętrzne” są lepszą miarą koślawości palucha i szpotawości palca małego, gdyż nie zależa od proporcji szerokościowych stóp, a równocześnie są przydatne w praktyce ergonomicznej dla potrzeb przemysłu obuwniczego. Kąt stopy nie może być obiektywną miarą płaskostopia poprzecznego, gdyż zależy od proporcji szerokości przodostopia i pięty oraz ich odległości, co nie musi jednoznacznie być wynikiem spłaszczenia łuku jednoznacznie być wynikiem spłaszczenia podłużnego stopy. U dzieci w wieku przedszkolnym nie stwierdza się zmian w zakresie kątów palucha i palca małego. U dzieci w wieku szkolnym występuje wyraźna tendencja do pogłębiania się koślawości palucha i szpotawości palca małego. Mały palec ulega znacznie większej deformacji niż paluch, a zniekształcenie to rozpoczyna się w młodszym wieku. Nie stwierdza się wyraźnych różnic pomiędzy wynikami u dziewcząt i chłopców. Stwierdzono pewną tendencję, że dziewczęta mają nieco mniejsze wartości kątów nachylenia palucha i palca małego, a więc mają bardziej zdeformowane palce niż chłopcy. W okresie ostatnich 32 lat nastąpiła wyraźna poprawa zarówno w przypadku kąta koślawości paluch, a jak i szpotawości palca małego u dzieci w wieku przedszkolnym i młodzieży szkolnej.

Słowa kluczowe:
zniekształcenia palców, koślawość, szpotawość, dzieci w wieku szkolnym

Invalid download ID. Pobierz bezpłatnie artykuł w j. angielskim

Występowanie zespołu hipermobilności stawów (ZHS) u 15-letnich dziewcząt i chłopców w kontekście problemów diagnostycznych, terapeutycznych i profilaktycznych

Edyta Mikołajczyk, Andrzej Szczygieł, Agnieszka Jankowicz-Szymańska, Patrycja Kopf

Edyta Mikołajczyk, Andrzej Szczygieł, Agnieszka Jankowicz-Szymańska, Patrycja Kopf – The occurrence of join hypermobility syndrome (JHS) in 15-year old girls and boys in the context of diagnostic, therapeutic and prophylactic problems. Fizjoterapia Polska 2012; 12(3); 229-240

Streszczenie
Z uwagi na względnie dużą (12 do 24% dorosłych w Polsce) częstość występowania zespołu hipermobilności stawów i związanych z nią konsekwencji zdrowotnych, zasadne jest prowadzenie specjalistycznych badań przesiewowych w populacji dzieci i młodzieży. Celem badań było oszacowanie częstości występowania cech hipermobilności stawów wśród młodzieży szkolnej, a także analiza istotności różnic w wynikach poszczególnych testów pomiędzy badanymi grupami. Badaniami objęto 60 dziewcząt i 60 chłopców w wieku 15 lat. Do oceny wykorzystano 13 testów klinicznych, kwalifikują cych badanych do jednej z trzech kategorii ruchomości podanych przez Sachsego. ZHS stwierdzono u 10 dziewcząt, co stanowi 8,3% badanych dzieci. Porównanie pomiędzy badanymi grupami wykazało istotność statystyczną (p<0.05) w zakresie badania retrofleksji tułowia i zgięcia globalnego, biernego przyłożenia kciuka do przedramienia oraz przeprostu w stawach kolanowych i łokciowych. 1. Płeć determinuje wy stępowanie cech hipermobilności stawów u dzieci o dobrym zdrowiu ogólnym. Dotyczy to szczególnie retrofleksji i zgięcia tułowia, przeprostu w stawach łokciowych i kolanowych oraz ruchu zbliżania kciuka do dłoniowej części przedramienia. 2. Ze względu na częste występowanie nadmiernej elastyczności stabilizatorów biernych wybranych stawów obwodowych i stawów kręgosłupa u młodzieży szkolnej istotnym wydaje się zwrócenie uwagi na ten problem fizjoterapeutom i nauczycielom wychowania fizycznego. 3. W przypadku stwierdzenia cech hipermobilności należałoby wdrożyć ćwiczenia poprawiają ce siłę mięśni stabilizujących stawy w celu zmniejszenia ryzyka urazów narządu ruchu.
Słowa kluczowe
hipermobilność, dzieci w wieku szkolnym, kryteria ruchomości Sachsego
Invalid download ID. Pobierz bezpłatnie artykuł w j. angielskim