Prekursorskie działania Edwarda Madeyskiego na rzecz rozwoju fizjoterapii, wychowania fizycznego i higieny we Lwowie w latach 1870-1906

Sławomir Jandziś, Ewa Puszczałowska-Lizis, Maciej Łuczak

S. Jandziś, E. Puszczałowska-Lizis, Maciej Łuczak – Edward Madeyski’s pioneering activities for the development of physiotherapy, physical education and hygiene in Lviv in the years 1870-1906. Fizjoterapia Polska 2018; 18(4); 130-136

Streszczenie
Autorzy na podstawie materiałów źródłowych i nielicznych opracowań przedstawili działalność Edwarda Madeyskiego na rzecz rozwoju fizjoterapii, wychowania fizycznego i higieny we Lwowie w latach 1870–1906. Ten z wykształcenia lekarz, a z zamiłowania propagator gimnastyki, fizjoterapii, higieny, dietetyki i zdrowego stylu życia stworzył podstawy teorii wychowania fizycznego. Prezentował kierunek zdrowotno-higieniczny, był zwolennikiem „gimnastyki racjonalnej”, opublikował pierwsze polskie podręczniki do nauczania gimnastyki w szkołach. Głównym celem artykułu jest przedstawienie mało znanej działalności E. Madeyskiego w zakresie fizjoterapii jaką prowadził od 1870 r. we własnym Ortopedycznym Zakładzie Gimnastycznym we Lwowie. Leczył tam przy pomocy czynników fizykalnych (gimnastyka lecznicza, masaż, zaopatrzenie ortopedyczne) dzieci ze schorzeniami narządu ruchu, głównie ze skrzywieniami kręgosłupa. Autorzy przedstawili również działania E. Madeyskiego jako nauczyciela i popularyzatora wychowania fizycznego i higieny w Galicji na przełomie XIX i XX wieku. Jego praca dała podstawy do rozwoju teorii wychowania fizycznego, kształcenia specjalistów gimnastyki oraz działalności zakładów ortopedyczno-gimnastycznych. W uznaniu zasług za wieloletnią działalność leczniczą, pedagogiczną i naukową w 1889 r. cesarz nadał mu tytuł profesora.

Słowa kluczowe:
fizjoterapia, gimnastyka lecznicza, historia rehabilitacji

Pobierz/Download/下載/Cкачиваете Pobierz artykuł w j. angielskim/Available only English version/下載英文版

Gimnastyka lecznicza w działalności zakładów gimnastycznych na ziemiach polskich przed 1914 r.

Sławomir Jandziś, Ewa Puszczałowska-Lizis, Marek Kiljański

S. Jandziś, E. Puszczałowska-Lizis, M. Kiljański – Healing gymnastics in activity of gymnastic units on Polish land before 1914. FP 2014; 14(1); 74-84

Streszczenie
Początek zorganizowanych form gimnastyki leczniczej w Polsce związany jest z powstaniem zakładów gimnastycznych. Pierwsze tego rodzaju placówki powstały w Warszawie – Zakład Gimnastyczny Teodora Matthesa (1831), Krakowie – Szkoła Gimnastyczna Ludwika Bierkowskiego (1837), Poznaniu – Zakład Gimnastyczny Teofila Mateckiego (1840) oraz we Lwowie – Zakład Organopatyczny Teodora Bakody’ego (1856). W oparciu o wymienione zakłady ukształtowały się w Warszawie, Krakowie, Poznaniu i Lwowie pierwsze cztery ośrodki rozwoju gimnastyki leczniczej na ziemiach polskich. Działalność zakładów gimnastycznych miała znaczący wkład w późniejszy rozwój fizjoterapii i rehabilitacji medycznej w Polsce. Początkowo w zakładach stosowano gimnastykę leczniczą opartą na wzorach niemieckich, a w kolejnych latach wprowadzono szwedzki system gimnastyki P. H. Linga i metodę mechanoterapii G. Zandera. Właścicielami dziewiętnastowiecznych zakładów gimnastycznych w Polsce byli lekarze i pierwsi specjaliści w dziedzinie leczenia ruchem spoza świata lekarskiego – prekursorzy współczesnych fizjoterapeutów. W okresie tym powstały również pierwsze szkoły kształcące fizjoterapeutów w naszym kraju.

Słowa kluczowe:
zakłady gimnastyczne, historia rehabilitacji, gimnastyka lecznicza, fizjoterapia

Pobierz/Download/下載/Cкачиваете Pobierz bezpłatnie artykuł w j. angielskim

Oryginalna metoda przyrodolecznicza doktora Apolinarego Tarnawskiego stosowana w Zakładzie w Kosowie w latach 1893-1939

Sławomir Jandziś, Andżelika Pleśniak, Stanisław Zaborniak,
Marek Kiljański

S. Jandziś, A. Pleśniak, S. Zaborniak, M. Kiljański – The original naturopathy treatment method practiced by doctor Apollinary Tarnawski in Kosovo during the period 1893-1939. FP 2015; 15(1); 74-80

Streszczenie
Artykuł powstał w wyniku analizy materiałów źródłowych, które stanowiły m.in.: akta uzdrowisk galicyjskich, informacje pochodzące z przewodników, broszurek reklamowych, prasy codziennej i medycznej doby galicyjskiej. Celem opracowania było przedstawienie oryginalnej metody przyrodoleczniczej dr. Apolinarego Tarnawskiego, którą w/w stosował w latach 1893-1939 we własnym zakładzie w Kosowie Huculskim. Zarówno metoda oraz jej źródła stanowią oryginalne opracowanie, z którego mogą korzystać zainteresowani problemem ewolucji fizjoterapii i medycyny fizykalnej.
System leczniczy dr. A. Tarnawskiego opierał się na stosowaniu ruchu na świeżym powietrzu w postaci gimnastyki (szczególnie oddechowej), pieszych wycieczek, sportów oraz pracy fizycznej w ogrodzie. Uzupełnieniem wspomnianej terapii były zabiegi wodne oparte na metodzie Kneippa, inhalacje, kuracje pitne, a także kąpiele słoneczne i powietrzne. Nie mniej ważnym czynnikiem leczniczym była jarska dieta, a nawet głodówka. W lecznicy obowiązywał zakaz używania papierosów, alkoholu, a leki stosowano jedynie w szczególnych przypadkach. Przewodnią ideą metody dr. A. Tarnawskiego było nie tylko leczenie, ale także edukacja społeczeństwa w zakresie prowadzenia zdrowego i higienicznego trybu życia. Metoda dr. A. Tarnawskiego cieszyła się ogromną popularnością w Polsce i ściągała do Zakładu wiele wybitnych postaci: artystów, pisarzy, profesorów, dziennikarzy a nawet duchowieństwo.
Dr A. Tarnawski na podstawie własnej wiedzy, założeń ideologicznych, doświadczeń wyniesionych z podróży po krajowych i zagranicznych lecznicach opracował oryginalną metodę, dzięki której należy go zaliczyć do prekursorów nowoczesnego przyrodolecznictwa, profilaktyki szkodliwości cywilizacyjnych a także rehabilitacji geriatrycznej w Polsce. Pomimo upływu wielu lat założenia metody nadal nie straciły na aktualności.

Słowa kluczowe:
historia medycyny, fizjoterapia, gimnastyka lecznicza, medycyna fizykalna

Pobierz/Download/下載/Cкачиваете Pobierz bezpłatnie artykuł w j. angielskim