Ocena skuteczności postępowania usprawniającego osób po urazach w okolicy stawu kolanowego leczonych operacyjnie osteosyntezą wewnętrzną

Paweł Ryngier, Edward Saulicz, Rafał Gnat, Tomasz Wolny

Paweł Ryngier, Edward Saulicz, Rafał Gnat, Tomasz Wolny – An evaluation of the rehabilitation for patients recovering from knee joint trauma surgically treated by internal osteosynthesis. Fizjoterapia Polska 2001; 1(4); 369-375

Streszczenie
Wstęp. W trakcie unieruchomienia stawu kolanowego stosunkowo szybko redukowany jest ślizg powierzchni stawowych, przede wszystkim w następstwie obkurczenia tkanek miękkich okołostawowych (zwłaszcza torebki stawowej). Tego rodzaju nierównowaga mechaniczna pomiędzy ruchem ślizgu a przetaczania potęgowana jest dodatkowo przez zaburzenia bilansu mięśniowego zarówno pomiędzy różnymi grupami mięśniowymi (mięśniem czworogłowym uda a mięśniami kulszowo-goleniowymi), jak i w obrębie samego mięśnia czworogłowego uda (między vastus medialis a rectus femoris). W tym ostatnim przypadku stan taki pociągnąć może za sobą również odchylenia fizjologicznego toru ślizgu rzepki. Mając na uwadze złożoną artromechanikę stawu kolanowego oraz prawidłowy rozkład sił mięśniowych dla jego funkcji, celem niniejszej pracy było prześledzenie wpływu wybranych technik terapii manualnej oraz niektórych wzorców ruchowych metody PNF na poprawę czynności stawu kolanowego u osób po przebytym urazie w okolicy tego stawu leczonych operacyjnie osteosyntezą wewnętrzną. Materiał i metoda. Badaniem objęto dwie 17-osobowe grupy osób leczonych operacyjnie z powodu przebytego urazu okolicy stawu kolanowego. Po okresie unieruchomienia u wszystkich badanych ocenie poddano czynną ruchomość tego stawu, siłę mięśni funkcjonalnie związanych z stawem kolanowym oraz subiektywne odczucia bólowe. Badani z obu grup poddani zostali rutynowemu postępowaniu usprawniającemu. U pacjentów z grupy głównej dodatkowo wprowadzono wybrane techniki trakcji i mobilizacji stawu kolanowego, ćwiczenia oparte o zjawisko poizometrycznej relaksacji oraz niektóre wzorce metody PNF. Wyniki. Opracowanie statystyczne uzyskanych danych liczbowych wykazało większy zakres poprawy ruchomości w stawie kolanowym powiązany z równoczesnym nieco większym przyrostem siły ocenianych grup mięśniowych wśród badanych osób z grupy głównej.

Słowa kluczowe:
zabiegi torakochirurgiczne, powikłania pooperacyjne, fizjoterapia pooperacyjna

Invalid download ID. Pobierz bezpłatnie artykuł w j. angielskim

Zmiany wartości wybranych parametrów spirometrycznych w przebiegu kompleksowego usprawniania pacjentów z bocznymi skrzywieniami kręgosłupa I° i II°

Rafał Gnat, Edward Saulicz, Marek Zięba, Paweł Ryngier

Rafał Gnat, Edward Saulicz, Marek Zięba, Paweł Ryngier – Changes of values of selected spirometric parameters in course of complex rehabilitation treatment in patients with scolioses of I° and II°. Fizjoterapia Polska 2003; 3(1); 21-29

Streszczenie
Zarówno same wartości parametrów spirometrycznych u pacjentów ze skoliozami niskostopniowymi, jak i ich zmiany w przebiegu usprawniania nakierowanego na korekcję wady stanowią temat rzadko poruszany w literaturze. Nieliczne prace dokumentują zakłócenia funkcji respiracyjnej już we wczesnych stadiach rozwoju skoliozy. Z tego powodu dla potrzeb prezentowanego badania przyjęto hipotezę mówiącą, iż dodatkowym efektem kompleksowych działań korygujących postawę chorego będzie poprawa jakości wymiany gazowej wyrażona normalizacją zaniżonych wcześniej wartości parametrów spirometrycznych. Badaniem objęto grupę 60 dzieci z bocznymi skrzywieniami kręgosłupa I i II stopnia, bez żadnych schorzeń współistniejących. Ocenę wartości wybranych parametrów spirometrycznych przeprowadzono dwukrotnie: przed rozpoczęciem usprawniania i tuż po jego zakończeniu. Czas oddziaływania terapeutycznego wynosił średnio 28,77 dnia (SD = 9,47). Dzienne obciążenie specjalistycznymi ćwiczeniami korekcyjnymi wynosiło około 3 godziny i uzupełniane było dodatkowymi zabiegami. W okresie pomiędzy badaniem początkowym i końcowym większość z ocenianych parametrów spirometrycznych wykazała istotną poprawę zwiększając swe wartości i zbliżając je do wartości należnych (FVC EX, FVC IN, FEV1, PEF, PIF, VC, IC). Parametr ERV nie wykazał istotnych zmian, natomiast objętości TV i MV oraz współczynnik Tiffeneau utrzymały wcześniejsze tendencje zwyżkowe w stosunku do swych norm.Zgodnie z przyjętą hipotezą, oddziaływanie korekcyjne okazało się skuteczne w zwalczaniu zaburzeń oddechowych o charakterze restrykcyjnym, towarzyszących niskostopniowym skoliozom. Na podstawie uzyskanych wyników sformułować można również pewne wskazówki tyczące się praktycznego postępowania korekcyjnego w leczeniu wady.

Słowa kluczowe:
skolioza, usprawnianie, spirometria, parametry spirometryczne

Invalid download ID. Pobierz bezpłatnie artykuł w j. angielskim

S-E-T*: możliwości wykorzystania w przypadku zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych stawu biodrowego

Mirosław Kokosz, Rafał Gnat, Lech Wojdyła, Jacek Mańka

Mirosław Kokosz, Rafał Gnat, Lech Wojdyła, Jacek Mańka – S-E-T: Possibilities for use in coxarthrosis deformans. Fizjoterapia Polska 2004; 4(4); 411-418

Streszczenie

Celem artykułu jest przedstawienie mechanizmów stabilizujących staw biodrowy. Omówiony został układ kontroli biernej oraz czynnej, ze wskazaniem sterującej funkcji układu nerwowego. Przedstawiono główne zasady prowadzenia ćwiczeń mających na celu poprawę lokalnej stabilizacji czynnej tego rejonu ciała. Mają one znaczenie w zarówno w profilaktyce wtórnej, jak i pierwotnej zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych stawu biodrowego.

Słowa kluczowe:
kinezyterapia, kontrola czynna, kontrola bierna, sterująca funkcja układu nerwowego
Invalid download ID. Pobierz bezpłatnie artykuł w j. angielskim

Przydatność testu „palce-podłoga” dla potrzeb badania czynnościowego w fizjoterapii

Michał Kuszewski, Henryk Knapik, Edward Saulicz, Rafał Gnat, Mirosław Kokosz

Michał Kuszewski, Henryk Knapik, Edward Saulicz, Rafał Gnat, Mirosław Kokosz – The suitability of the „toe-touch” test for functional testing in physiotherapy. Fizjoterapia Polska 2004; 4(4); 378-384

Streszczenie

Wstęp. Celem pracy jest ocena wpływu wybranych parametrów gibkościowych na wyniki testu „palce-podłoga”. Materiał i metodyka. Badaniami objęto 190 osób w wieku od 18 do 51 r. ż. (23,8±5,7). U każdej z badanych osób ocenie poddano gibkość ciała w płaszczyźnie strzałkowej za pomocą testu „palce-podłoga”. Ponadto dokonano pomiarów ruchomości górnej i dolnej części kręgosłupa lędźwiowego oraz obu stawów biodrowych. Obok testowanych parametrów ruchomości lędźwiowego odcinka kręgosłupa wykonywano również objaw Schobera. Rejestrowano także maksymalny wyprost obu stawów skokowych, który pośrednio oceniał czynnościową długość mięśni podudzia. Analizowano również ewentualne skrócenie mięśni kulszowo-goleniowych za pomocą tzw. testu dopełnienia kąta. Pomiarów dokonano wykorzystując elektroniczny goniometr Saundersa, przymiar centymetrowy oraz nierozciągliwą taśmę centymetrową. Całość wyników poddano analizie statystycznej, w której związki pomiędzy analizowanymi parametrami a osiąganymi wynikami w teście „palce-podłoga” oceniano testem korelacji rang Spearmana. Wyniki. Zarejestrowano wysoką zależność pomiędzy ruchomością górnej (r = 0,79) i dolnej (r = 0,70) części kręgosłupa lędźwiowego. Na zbliżonym, jednakże odwrotnie proporcjonalnym, poziomie na wyniki testu wpływ wywierało skrócenie mięśni kulszowo-goleniowych (r = -0,67 dla obu kończyn). Na nieco niższym, lecz równie istotnym statystycznie poziomie, z wynikami testu korelowało zgięcie obu bioder (r = 0,34 i r = 0,36) i wyprost stawów skokowych (r = 0,33 i r = 0,25). Nie stwierdzono korelacji pomiędzy wynikami testu „palce-podłoga a wynikami objawu Schobera. Wnioski. Test „palce-podłoga” jest szybkim, prostym, a zarazem miarodajnym sposobem oceny czynnościowych możliwości dolnego odcinka kręgosłupa i kończyn dolnych.

Słowa kluczowe:
parametry gibkościowe, ruchomość kręgosłupa lędźwiowego, ruchomość stawu biodrowego, wyprost stawu skokowego, mięśnie podudzia, skrócenie mięśni kulszowo-goleniowych
Invalid download ID. Pobierz bezpłatnie artykuł w j. angielskim

Biomechaniczne aspekty nowoczesnych modeli stabilizacji miednicy. Część II: spojenie łonowe i przednia ukośna taśma mięśniowa

Rafał Gnat, Edward Saulicz, Mirosław Kokosz, Michał Kuszewski

Rafał Gnat, Edward Saulicz, Mirosław Kokosz, Michał Kuszewski – Biomechanical aspects of modern models of pelvis stability. Part II: symphysis pubis and anterior oblique muscle sling. Fizjoterapia Polska 2006; 6(4); 328-333

Streszczenie
Stworzenie modelu stabilizacji miednicy opartego o mechanizm autoryglowania stawów krzyżowo-biodrowych (KB) przyczyniło się do pewnej dyskryminacji wcześniejszych propozycji wspominających o pierścieniu miednicznym i przypisujących znaczącą rolę stabilizacyjną spojeniu łonowemu. Model tzw. łuku miednicznego zaczął konkurować z pierścieniem miednicznym. W prezentowanym opracowaniu przytacza się jednak argumenty podważające tezę o zupełnym braku znaczenia spojenia łonowego i „przedniej” części układu stabilizacyjnego dla stabilizacji miednicy. Samo spojenie łonowe i mięśniowo-powięziowa taśma ukośna przednia, wydają się zajmować własne miejsce w tym procesie. Być może nie odgrywają roli pierwszoplanowej, ale z całą pewnością wspomagającą. Obserwacje natury biomechanicznej, klinicznej oraz ewolucyjnej, wydają się wspierać taki pogląd. Zjawisko rozszerzania się efektywnego zakresu działania mechanizmu autoryglowania stawów krzyżowo-biodrowych, zależne od wielkości sił kompresyjnych działających na niego, jak również od współczynnika tarcia pomiędzy powierzchniami stawowymi, umożliwia rozłożenie zadań stabilizacyjnych na większą liczbę mięśni. Należący do taśmy ukośnej przedniej mięsień przywodziciel długi, wydaje się lokować swój przyczep we właściwej okolicy. Ponadto, spoglądając na miednicę, w której mechanizm zamknięcia siłowego realizowany jest jedynie poprzez tylne taśmy mięśniowo-więzadłowe, nieodparcie odnosi się wrażenie, iż w obrębie stawów KB powstawać muszą siły ścinające. Niebezpieczeństwo takie zostaje jednak zażegnane dzięki uruchomieniu „przedniej” części czynnego podsystemu stabilizacyjnego — taśmy ukośnej przedniej i mięśnia poprzecznego brzucha. U człowieka, w związku z przyjęciem wyprostowanej postawy ciała z większą częstotliwością niż u innych gatunków, pojawiają się również czynności, w których środek ciężkości przemieszcza się ku tyłowi. W takich warunkach ciężar stabilizacji przesuwany zawsze będzie na „przednią” część układu stabilizującego miednicę.

Słowa kluczowe:
miednica, spojenie łonowe, przednia ukośna taśma mięśniowa

Biomechaniczne aspekty nowoczesnych modeli stabilizacji miednicy. Część I: staw krzyżowo-biodrowy i mechanizm autoryglowania

Rafał Gnat, Edward Saulicz, Michał Kuszewski, Mirosław Kokosz

Rafał Gnat, Edward Saulicz, Michał Kuszewski, Mirosław Kokosz – Biomechanical aspects of modern models of pelvis stability. Part I: sacroiliac joint and self-bracing mechanism. Fizjoterapia Polska 2006; 6(4); 280-288

Streszczenie
Ostatnie dwie dekady ubiegłego stulecia przyniosły znaczący postęp w kierunku rozpoznania zasad działania mechanizmów odpowiedzialnych za zachowanie stabilności poszczególnych ogniw kinematycznych narządu ruchu człowieka. Panjabi sformułował koncepcję współdziałania trzech podsystemów stabilizacyjnych w ramach układu stabilizacyjnego ogniwa kinematycznego, badacze z Australii wyjaśnili mechanizm stabilizacji lędźwiowego odcinka kręgosłupa i powiązali zakłócenia jego funkcjonowania z powstawaniem dolegliwości bólowych w tym rejonie ciała, jak również potwierdzili efektywność nowatorskich ćwiczeń stabilizacyjnych przy próbach zmniejszenia natężenia tychże dolegliwości. Pośród wielu badań prowadzonych w tym kierunku na uwagę zasługuje oryginalny model stabilizacji stawów krzyżowo-biodrowych opracowany przez grupę holenderskich naukowców z Uniwersytetu Erazma w Rotterdamie. Model ten uwzględnia istnienie dwóch ściśle powiązanych ze sobą mechanizmów umożliwiających zachowanie stabilności wspomnianych stawów: zamknięcia strukturalnego oraz zamknięcia siłowego. Zamkniecie strukturalne realizowane jest dzięki nieregularnemu ukształtowaniu powierzchni stawów krzyżowo-biodrowych oraz ich specyficznemu ustawieniu w przestrzeni. W mechanizmie zamknięcia siłowego biorą udział liczne więzadła oraz mięśnie tworzące charakterystyczne mięśniowo-powięziowe taśmy stabilizacyjne. W wyniku współdziałania obydwu mechanizmów w obrębie miednicy uzyskuje się tzw. efekt autoryglowania stawów krzyżowo-biodrowych. Idea leżąca u podstaw opracowania takiego modelu bardzo przypomina zasady, którymi kierowali się dawni architekci opracowując strukturę tzw. łuku rzymskiego. Kość krzyżowa odgrywa tutaj rolę zwornika, natomiast kości biodrowe i miedniczne to dwie kolumny. Przy zapewnieniu niewielkich sił skierowanych poprzecznie do nich, a będących efektem działania mięśni i więzadeł, konstrukcja zachowuje stabilność. Celem niniejszej pracy jest przybliżenie szczegółów działania mechanizmów, na których holenderski model stabilizacji stawów krzyżowo-biodrowych znalazł oparcie.

Słowa kluczowe:
staw krzyżowo-biodrowy, zamknięcie strukturalne, zamknięcie siłowe, efekt autoryglowania

Ocena efektywności metody PNF w usprawnianiu czynności życia codziennego u pacjentów w okresie późnym po udarze mózgu

Tomasz Wolny, Edward Saulicz, Rafał Gnat

Tomasz Wolny, Edward Saulicz, Rafał Gnat – Efficacy of the PNF method in rehabilitation for activities of daily living in late post-stroke patients. Fizjoterapia Polska 2009; 9(1); 51-60

Streszczenie
Wstęp. Rozwój wiedzy na temat złożoności uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego oraz mechanizmów plastyczności neuronalnej wskazuje, iż tradycyjne podejście do rehabilitacji osób po przebytym udarze mózgu nie jest już wystarczające. Aby doszło do odbudowy prawidłowych funkcji, konieczna jest odpowiednia stymulacja ośrodkowego układu nerwowego, pozwalająca na plastyczną adaptację układu nerwowo-mięśniowego. Przyjęto hipotezę, iż oparcie procesu usprawniania głównie o techniki z zakresu metody PNF (Proprioceptywne nerwowo-mięśniowe torowanie) wyraźnie wpłynie na poprawę w zakresie czynności życia codziennego. Materiał i metody. Badaniami objęto ogółem 64 chorych po przebytym udarze mózgu. Wszystkich badanych podzielono losowo na dwie grupy porównawcze A i B. W ocenie czynności życia codziennego zastosowano Wskaźnik funkcjonalny „Repty” oceniając kolejno: samoobsługę, kontrolę zwieraczy, mobilność, lokomocję i komunikację. W okresie obserwacji trwającej średnio 21 dni (pobyt w Oddziale Rehabilitacji Neurologicznej), wszyscy chorzy poddawani byli kompleksowemu leczeniu usprawniającemu. W grupie A pacjenci usprawniani byli metodami tradycyjnymi. W grupie B program usprawniania obejmował kinezyterapię indywidualną opartą na metodzie PNF. Wyniki. Analiza wariancji wykazała istotne zróżnicowanie w odniesieniu do następujących części Wskaźnika funkcjonalnego „Repty”: samoobsługa (p=0,0015), lokomocja (p=0,0279), jak również w odniesieniu do sumy punktów uzyskanych we wszystkich częściach badania (p=0,0032). W pozostałych przypadkach, tj: kontrola zwieraczy, komunikacja, nie notowano różnic istotnych statystycznie. Wnioski. Zastosowanie metody PNF w usprawnianiu pacjentów po udarze mózgu w okresie późnym znamiennie wpłynęło na poprawę sprawności w czynnościach życia codziennego w zakresie samoobsługi i lokomocji.
Słowa kluczowe
PNF, fizjoterapia, czynności życia codziennego

Subiektywna ocena efektów różnych metod leczenia usprawniającego pacjentów po przebytym udarze mózgu

Tomasz Wolny, Edward Saulicz, Rafał Gnat, Mirosław Kokosz, Michał Kuszewski, Andrzej Myśliwiec

Tomasz Wolny, Edward Saulicz, Rafał Gnat, Mirosław Kokosz, Michał Kuszewski, Andrzej Myśliwiec – Subjective assessment of the effects of different approaches to rehabilitation of patients after cerebral stroke. Fizjoterapia Polska 2009; 9(3); 223-231

Streszczenie
Wstęp. Istotnym elementem nowoczesnego procesu usprawniania pacjentów po przebytym udarze mózgu staje się uwzględnienie indywidualnych potrzeb pacjenta podczas planowania procesu terapeutycznego. Pacjent powinien być nie tylko podmiotem, ale również współtwórcą procesu usprawniania. Przyjęto hipotezę, iż rodzaj zastosowanej terapii wpłynie na subiektywną ocenę efektów usprawniania. Materiał i metody. Badaniami objęto ogółem 96 chorych po przebytym udarze mózgu. Wszystkich badanych podzielono losowo na trzy grupy porównawcze A, B i C. Subiektywną efektywność usprawniania oceniano na podstawie specjalnie opracowanej ankiety dla pacjenta. W okresie obserwacji trwającej średnio 21 dni, wszyscy chorzy poddawani byli kompleksowemu leczeniu usprawniającemu. W grupie A pacjenci usprawniani byli metodami tradycyjnymi. W grupie B program usprawniania obejmował kinezyterapię indywidualną opartą na metodzie PNF, natomiast w grupie C usprawnianie metodą PNF wzbogacono o mobilizacje napięciowe kończyny górnej niedowładnej. Wyniki. Oceniając ankietę w całości, największą średnią liczbę punktów (x=11,5394) – a w związku z tym największą subiektywną poprawę – uzyskali badani z grupy C, natomiast najmniejszą badani z grupy A (x=8,1751). Wnioski. Subiektywna ocena osiągniętych efektów terapii w sposób istotny koreluje z rodzajem zastosowanej terapii.
Słowa kluczowe
samoocena, fizjoterapia, udar, efekty terapeutyczne

Ocena efektywności metody Butlera w usprawnianiu gnozji kończyny górnej niedowładnej u pacjentów w okresie późnym po udarze mózgu

Tomasz Wolny, Edward Saulicz, Rafał Gnat

Tomasz Wolny, Edward Saulicz, Rafał Gnat – Evaluation of the effectiveness of Butler’s neuromobilisations in reducing disorders of stereognosis of impaired upper extremity in late-stage stroke patients. Fizjoterapia Polska 2010; 10(2); 95-102

Streszczenie
Wprowadzenie: Analiza współczesnego piśmiennictwa pozwala na stwierdzenie, iż w procesie usprawniania pacjentów po przebytym udarze mózgu wykorzystuje się przede wszystkim sposoby reedukacji i kompensacji obejmujące ubytki ruchowe, a przecież czysto ruchowy zespół połowiczy występuje bardzo rzadko. Przyjęto hipotezę, iż mobilizacje napięciowe nerwów obwodowych kończyny górnej niedowładnej u pacjentów w okresie późnym po udarze mózgu mają wpływ na zaburzenia gnozji (dotykowej formy percepcji naturalnych przedmiotów).Materiał i metoda: Badaniami objęto ogółem 64 chorych po przebytym udarze mózgu. Wszystkich badanych podzielono losowo na dwie grupy porównawcze (A i B). W ocenie gnozji badany miał za zadanie rozpoznanie 10 naturalnych przedmiotów biorąc do ręki kolejno każdy przedmiot.W okresie obserwacji trwającej średnio 21 dni wszyscy chorzy poddawani byli kompleksowemu leczeniu usprawniającemu. W grupie A program usprawniania obejmował wybrane zabiegi z zakresu fizykoterapii oraz kinezyterapię indywidualną opartą na metodzie PNF. W grupie B powyższy program został wzbogacony o mobilizacje napięciowe nerwów obwodowych w obrębie kończyny górnej niedowładnej. Wyniki: Analiza wariancji wykazała istotne zróżnicowanie jedynie dla czynnika układu testowego: pomiar (p<0,01), co spowodowane było istotnymi różnicami wewnątrzgrupowymi w grupie B (test Tukeya p<0,05).Wnioski: W grupie, w której wykorzystano terapię metodą PNF wzbogaconą o mobilizacje napięciowe nerwów obwodowych kończyny górnej niedowładnej, uzyskano największą poprawę w ocenie gnozji.
Słowa kluczowe
gnozja, fizjoterapia, udar, efekty terapeutyczne

Ocena efektywności metody PNF w symetryzacji obciążenia kończyn dolnych u pacjentów w okresie późnym po udarze mózgu

Tomasz Wolny, Edward Saulicz, Rafał Gnat, Mirosław Kokosz, Andrzej Myśliwiec, Michał Kuszewski

Tomasz Wolny, Edward Saulicz, Rafał Gnat, Mirosław Kokosz, Andrzej Myśliwiec, Michał Kuszewski – Effectiveness of PNF method in improving symmetry of lower extremity loading in late-stage post-stroke patients. Fizjoterapia Polska 2010; 10(4); 263-270

Streszczenie
Wstęp. Wczesna, kompleksowa, interdyscyplinarna rehabilitacja jest niezbędnym warunkiem powodzenia leczenia zachowawczego osób po przebytym udarze mózgu. Jednym z podstawowych celów usprawniania pacjentów po przebytym udarze mózgu jest reedukacja chodu – niezależnie od czasu jaki upłynął od udaru. Przyjęto hipotezę, iż oparcie procesu usprawniania głównie o techniki z zakresu metody PNF (Proprioceptywne nerwowo-mięśniowe torowanie) wyraźnie wpłynie na symetryzację obciążenia kończyn dolnych, a tym samym przyspieszy powrót funkcji podporowej i lokomocyjnej oraz poprawi wydolność chodu u pacjentów po przebytym udarze mózgu.
Materiał i metody. Badaniami objęto ogółem 64 chorych po przebytym udarze mózgu. Wszystkich badanych podzielono losowo na dwie grupy porównawcze A i B. Wskaźnik symetryczności obciążenia kończyn dolnych (Ws) obliczano na podstawie danych uzyskanych z testu dwóch wag. W okresie obserwacji trwającej średnio 21 dni (pobyt w Oddziale Rehabilitacji Neurologicznej) wszyscy chorzy poddawani byli kompleksowemu leczeniu usprawniającemu. W grupie A pacjenci usprawniani byli metodami tradycyjnymi. W grupie B program usprawniania obejmował kinezyterapię indywidualną opartą na metodzie PNF.
Wyniki. Analiza wariancji wykazała istotne zróżnicowanie wartości wskaźnika symetryczności (interakcja czynników grupa x pomiar: p=0,0075). Test posthoc Tukeya wskazał na istotne zróżnicowanie wewnątrzgrupowe w grupie B (p=0,0002). Nie rejestrowano istotnych różnic wewnątrzgrupowych w grupie A ani istotnych różnic międzygrupowych.
Wnioski. Zastosowanie metody PNF w usprawnianiu pacjentów po udarze mózgu w okresie późnym znamiennie wpłynęło na poprawę wskaźnika symetryczności obciążenia kończyn dolnych.
Słowa kluczowe
PNF, fizjoterapia, symetryzacja, lokomocja
1 2