Streszczenie

Alternatywne i uzupełniające metody leczenia zyskują wzrastającą popularność i stwarzają konkurencję dla powszechnie uznanych i naukowo udowodnionych metod leczniczych. Jedną z dźwigni rozwoju metod alternatywnych jest rynek wyrobów medycznych przeznaczonych do powszechnego stosowania z pominięciem konieczności zasięgania opinii lekarza. Stosowanie wyrobów wyposażonych w magnesy stałe, jest reklamowane jako bezpieczna i skuteczna terapia bólu. Celem pracy jest analiza dowodów na skuteczność terapeutyczną przeciwbólowego oddziaływania statycznego pola magnetycznego (SPM). W recenzowanym piśmiennictwie medycznym zidentyfikowano 45 doniesień, w tym 40 prac pierwotnych i 5 metaanaliz. 4 publikacje zdyskwalifikowano jako doniesienia kazuistyczne, prace niekontrolowane. Jedną wyłączono z analizy ze względu na współistnienie oddziaływania zmiennego pola magnetycznego. Spośród zidentyfikowanych badań randomizowanych wyniki dziesięciu przemawiają za obecnością korzystnego działania leczniczego urządzeń wyposażanych w magnesy stałe, dziewięciu nie wykluczają możliwości istnienia takiego oddziaływania, zaś rezultaty z szesnastu publikacji wspierają tezę o braku przewagi SPM nad placebo. Wartość tych doniesień w sensie dowodu naukowego jest ograniczona ze względu na uchybienia w zaślepieniu próby, niską liczebność badanych grup, krótki czas obserwacji. Istotnym czynnikiem wpływających na obiektywność wniosków wydaje się również konflikt interesów wynikający ze sponsorowania badań przez wytwórców urządzeń. Efekt długotrwałej ekspozycji na SPM o indukcji zbliżonej do magnesów używanych w analizowanych urządzeniach był przedmiotem zbyt małej liczby badań, by ocenić bezpieczeństwo długotrwałego ich stosowania. Powszechnie przyjęte przeciwwskazania do stosowania wyrobów (ciąża, wiek niemowlęcy, obecność wszczepów elektronicznych, ferromagnetycznych, korzystanie z urządzeń elektronicznych wpływających na funkcje życiowe) wynika głownie z rozważań teoretycznych. Obecny stan wiedzy nie jest wystarczający dla jednoznacznego potwierdzenia skuteczności leczniczej SPM. Urządzenia do terapii z użyciem SPM nie powinny być wprowadzane na rynek jako wyroby przeznaczone do leczenia bólu bez udowodnienia ich skuteczności i bezpieczeństwa w każdym ze wskazań.

Słowa kluczowe

magnesy stałe, wyroby medyczne, ból, działanie przeciwbólowe