Programy multimodalne w leczeniu zespołu bólu mięśniowo-powięziowego (MPS) – przegląd dwuetapowy

Krzysztof Konior, Aleksandra Bitenc-Jasiejko, Danuta Lietz-Kijak, Piotr Skomro, Małgorzata Kowacka, Konrad Kijak, Zbigniew Śliwiński


Krzysztof Konior, Aleksandra Bitenc-Jasiejko, Danuta Lietz-Kijak, Piotr Skomro, Małgorzata Kowacka, Konrad Kijak, Zbigniew Śliwiński – Multimodal programmes in the treatment of myofascial pain syndrome (MPS) – a two-step review. Fizjoterapia Polska 2023; 23(1); 188-202

DOI: https://doi.org/10.56984/8ZG07B914

Streszczenie
Zespół bólu mięśniowo-powięziowego (MPS) jest jedną z najczęstszych dolegliwości związanych z układem mięśniowo-szkieletowym człowieka, charakteryzującą się obecnością tzw. punktów spustowych (TrP – trigger point; MPs – myofascial trigger points). International Association for the Study of Pain wskazuje, że MPS może dotyczyć około jednej trzeciej osób z przewlekłym bólem mięśniowo-szkieletowym oraz że brak jest odpowiedniej klasyfikacji, co można przypisać niezrozumieniu i/lub błędnej interpretacji patofizjologii. Biorąc pod uwagę różnorodne przyczyny powstawania zespołów bólowych w strukturach mięśniowo-powięziowych, istotny jest właściwy dobór i integracja metod terapeutycznych. Literatura naukowa wskazuje, że programy leczenia powinny obejmować różnorodne metody terapii manualnej oraz ćwiczenia rehabilitacyjne. Powszechnie stosowane są również terapie punktów spustowych, takie jak suche igłowanie lub suche bańki. U podstaw sukcesu programów rehabilitacyjnych, zdaniem autorów niniejszej publikacji, leży ich multimodalność, czyli dobór metod terapeutycznych w oparciu o przyczynę bólu, zapewniający mierzalne, powtarzalne metody diagnostyczne w terapii.  Celem tego badania jest analiza i wyciągnięcie wniosków na temat multimodalnych programów terapii bólu mięśniowo-powięziowego.  Materiał i metody. Biorąc pod uwagę złożony problem badawczy, jaki postawiono za cel, badanie przeprowadzono poprzez przegląd literatury pod kątem dwóch kryteriów:
Kryterium I (C I): analiza piśmiennictwa dotyczącego etiologii i patogenezy bólu mięśniowo-powięziowego (tj. przyczyn i wyzwalaczy, objawów, czynników społecznych i środowiskowych determinujących wystąpienie MPS), postępowania diagnostycznego (wstępna diagnostyka i bieżąca obserwacja wyników leczenia), i metody terapeutyczne stosowane w przebiegu MPS.
Kryterium II (C II): studium literaturowe publikacji naukowych dotyczących multimodalnych programów terapii bólu mięśniowo-powięziowego wraz z ich oceną jakościową przy użyciu zmodyfikowanej skali PEDro oraz empiryczne testowanie hipotez w oparciu o studium literaturowe i analizę dokonaną w części I .
Źródła danych: PubMed, SCOPUS, Science Direct, MEDLINE, PEDro, Cochrane, Embase, Web of Science Core Collection, Google Scholar systematycznie przeszukiwano elektroniczne bazy danych, ograniczając języki tylko do angielskiego i niemieckiego.
Wyniki. Analiza piśmiennictwa wykazała, że szczegółowo opisano przyczyny, objawy i powiązania bólu mięśniowo-powięziowego. Istnieją również liczne doniesienia o różnych metodach terapeutycznych wraz z dokładnie opisaną metodologią ich realizacji. Nierzadko zaleca się łączenie metod w programy multimodalne, co niestety nie oznacza, że takich programów jest wiele i że badania nad MPS są spójne. Studium literaturowe dotyczące multimodalnych programów leczenia MPS wykazało, że nie ma związku między jego patogenezą a celowym doborem określonych metod terapeutycznych. W niewielkiej liczbie przypadków złożona etiopatogeneza doprowadziła do powstania zespołów wielodyscyplinarnych. Może to być związane z brakiem ścisłych zaleceń dotyczących metod diagnostycznych mających zastosowanie do oceny MPS.
Wnioski. 1. Multimodalne programy leczenia bólów narządu ruchu, zwłaszcza MPS i MPPS, powinny zawierać szczegółową i kompleksową diagnostykę (strukturalną, biochemiczną, psychoemocjonalną), która powinna stanowić podstawę do tworzenia interdyscyplinarnych zespołów rehabilitacyjnych.  2. Diagnostyka narządu ruchu, oprócz oceny radiologicznej, powinna obejmować mierzalne techniki oceny posturalnej i funkcjonalnej (takie jak pedobarografia, czujniki ubieralne, antropometria wspomagana, tj. postawy.
3. Wybór metod terapeutycznych i edukacja pacjenta powinny być oparte na przyczynach dolegliwości bólowych pacjenta, z uwzględnieniem chorób ogólnoustrojowych, wad postawy, stylu życia i stanu psychoemocjonalnego.  4. Badania naukowe nad multimodalnymi programami leczenia powinny być prowadzone w grupach losowych, z należytym uwzględnieniem metodologii postępowania diagnostyczno-terapeutycznego oraz doboru grup.
Słowa kluczowe
ból przewlekły, ból mięśniowo-powięziowy, terapia manualna, ćwiczenia, programy multimodalne
Pobierz/Download/下載/Cкачиваете Pobierz bezpłatnie artykuł w j. angielskim

Porównanie skuteczności działania krioterapii miejscowej i ogólnoustrojowej w bólu przewlekłym

Elżbieta Miller

Elżbieta Miller – Comparison of effectivnes local and whole body cryotherapy in chronic pain. Fizjoterapia Polska 2006; 6(1); 27-31

Streszczenie

Wstęp. Celem pracy było porównanie skuteczności działania przeciwbólowego krioterapii miejscowej i ogólnoustrojowej w przypadku bólu przewlekłego — trudnego problemu interdyscyplinarnego. Materiał i metoda. Do badania włączono 16 chorych z bólem przewlekłym trwającym conajmniej 2 lata związanym ze zmianami zwyrodnieniowymi wielostawowymi. Badanie prowadzono w dwóch grupach 8 osobowych różniących się formą krioterapii, obie miały zastosowane leczenie kinezyterapeutyczne w tym samym zakresie. W ocenie posłużono się kwestionariuszem McGilla który polegał na punktacji stopnia nasilenia bólu w skali 0-10 oraz ocenie czynnościowej bólu (wybranych podstawowych czynności życiowych) w skali od 1-4. Ocena była prowadzona 3-krotnie: przed rozpoczęciem leczenia, bezpośrednio po zakończonej serii 20 zabiegów i w 2 tygodnie po zakończeniu leczenia. Wyniki i Wnioski. Zastosowanie krioterapii ogólnoustrojowej w przypadku bólu przewlekłego jest leczeniem bardziej skutecznym. Jednak przeprowadzone badania przedstawiły zmniejszenie dolegliwości bólowych zarówno w grupie poddanej krioterapii miejscowej jak i w przypadku ogólnoustrojowej.

Słowa kluczowe:
ból przewlekły, krioterapia miejscowa, krioterapia ogólnoustrojowa

Centralizacja i peryferalizacja objawów wg metody McKenziego u chorych z bólem przewlekłym kręgosłupa lędźwiowego

Aleksandra Truszczyńska

Aleksandra Truszczyńska – Centralisation and peripheralisation of symptoms according to McKenzie Method among patients with chronic low back pain. Fizjoterapia Polska 2011; 11(4); 351-356

Streszczenie
Wstęp. Diagnostyka choroby dyskowej kręgosłupa lędźwiowego opiera się na klasycznym badaniu neurologicznym i badaniach obrazowych. W literaturze opisane zostały przez McKenziego szczegółowe testy funkcjonalne dotyczące odpowiedzi bólowej na procedury mechaniczne podczas ruchu. Stwierdzana podczas badania centralizacja bólów – informuje, że możliwe jest leczenie nieoperacyjne. Natomiast peryferalizacja bólów świadczy o nieodwracalnym ucisku na korzenie nerwowe. Celem pracy było wykazanie, że metoda badania funkcjonalnego umożliwia rozpoznanie centralizacji i peryferalizacja bólu u chorych z bólem przewlekłym o podłożu choroby dyskowej. Celem dodatkowym było określenie czynników z badania przedmiotowego determinujących dalsze leczenie chorych. Materiał i metody. Szczegółowej analizie poddano 200 chorych z bólami przewlekłymi kręgosłupa lędźwiowego i rwą kulszową. Mężczyzn było 84 (42%) i 116 kobiet (58%), w wieku od 13-79 lat (43,0±13,65). Peryferalizację bólów stwierdzono u 65 chorych (grupa A), a centralizacje objawów u 135 (67,5%) chorych. Przeprowadzone badania statystyczne wykazały różnice istotne statystycznie pomiędzy analizowanymi grupami dotyczące występowania: transpozycji tułowia, objawu Laseque’a, zaburzeń siły mięśniowej i czucia. Wnioski. 1. Przeprowadzone badania wykazały, że u osób z przewlekłą chorobą dyskową testy kliniczne wg McKenziego prowadziły do centralizacji lub peryferalizacji bólów. 2. Peryferalizacji objawów statystycznie częściej towarzyszyła transpozycja tułowia, zaburzenia neurologiczne i niski objaw Laseque’a.
Słowa kluczowe
ból przewlekły, kręgosłup lędźwiowy, metoda McKenzie

Wpływ relaksacji na natężenie bólu przewlekłego i poziom depresji

Krystyna Boroń-Krupińska, Marek Woźniewski

Krystyna Boroń-Krupińska, Marek Woźniewski – The impact of relaxation on chronic pain intensity and level of depression. Fizjoterapia Polska 2012; 12(1); 49-57

Streszczenie
Celem pracy była ocena wpływu relaksacji na natężenie bólu przewlekłego i poziom depresji. Badania przeprowadzone zostały w grupie 45 osób, 23 kobiet i 22 mężczyzn, między 60 a 80 r. ż, cierpiących z powodu bólu przewlekłego. Grupę badaną podzielono losowo na 3 podgrupy, uwzględniające taką samą liczebność kobiet i mężczyzn: uczestniczący w 2-tygodniowym treningu relaksacyjnym i procesie fizjoterapii; stosujący tylko zabiegi fizjoterapeutyczne oraz grupa kontrolna; uczestniczący w procesie fizjoterapii wraz z placebo (rozmowa z osobą prowadzącą trening relaksacyjny, bez jego stosowania). Natężenie bólu oceniane było skalą VAS przez cały czas trwania badań, dwukrotnie w ciągu dnia, przed i po zastosowanych metodach (relaksacja, fizjoterapia, placebo), a poziom depresji weryfikowany był przy użyciu Geriatrycznej Skali Depresji. Analizy różnic między wartościami średnimi dla prób zależnych dokonano testem kolejności par Wilcoxona, dla prób niezależnych testem Kruskala Wallisa, natomiast zależności pomiędzy parametrami oceniono współczynnikiem korelacji Spearmana. Analiza wykazała zmniejszenie natężenia bólu we wszystkich badanych grupach. W pierwszym dniu najistotniejsza zmiana zauważalna była w grupie relaksacji (61%), w ostatnim dniu w grupie relaksacji i fizjoterapii (49,4% i 44,2%). Różnice średnich wartości natężenia depresji oceniane w badaniach wstępnych i końcowych testem kolejności par Wilcoxona wykazały istotne zmniejszenie w grupie relaksacji (7,9%). Poziom depresji zwiększa intensywność odczuwanego bólu. Relaksacja spowodowała obniżenie natężenia bólu przewlekłego i depresji.
Słowa kluczowe
relaksacja, ból przewlekły, poziom depresji, fizjoterapia