Streszczenie
Środek nacisku (COP) na stopach jest kluczowym parametrem dostarczającym informacji o równowadze strukturalnej i posturalnej. Zaburzenia tego wzorca powodują lub odzwierciedlają dysfunkcje w rozkładzie napięcia w obrębie ciała. Zaburzenia postawy, które objawiają się przesunięciem środka ciężkości w płaszczyźnie strzałkowej, prowadzą do wielosegmentowych zaburzeń ergonomicznych układu mięśniowo-szkieletowego, skutkujących kompensacjami, bólem oraz – z czasem – przeciążeniami strukturalnymi i deformacjami. Wczesne wykrycie zaburzeń obciążenia w kierunku przednio-tylnym oraz ich korekcja mają duże znaczenie w profilaktyce i leczeniu zaburzeń układu mięśniowo-szkieletowego.
Cel. Ocena wpływu indywidualnie dobranych podpiętek PORON oraz korekcji kończyn dolnych w płaszczyźnie poprzecznej na równowagę ciała.
Metody. Badaniem objęto 96 uczestników (n = 100%), w tym 62 kobiety (nf% = 64,58%) i 34 mężczyzn (nm%=35,42%) w wieku od 15 do 80 lat. Średnia masa ciała uczestników wynosiła 75 kg (SD = 18,244), średni wzrost 1,705 m (SD = 0,093), a średnie BMI 24,81 (SD = 5,009). Kryteria wykluczenia. Osoby z rozpoznanymi istotnymi deformacjami stóp i kończyn dolnych lub schorzeniami znacząco wpływającymi na równowagę ciała. Badanie pedobarograficzne (EPS R2) przeprowadzono w pozycji stojącej na boso. Każdy test trwał 20 sekund, z częstotliwością próbkowania 1 ms (20 000 próbek na test). Badanie obejmowało cztery próby: próba 0 w swobodnym staniu, próba 1 z podpiętką PORON 3 mm, próba 2 z podpiętką 6 mm i próba 3 z korekcją kończyny dolnej w płaszczyźnie poprzecznej (rotacja).
Wyniki. Badanie wykazało istotny wpływ zastosowania niskiej odciążającej podpiętki PORON na wyrównanie rozkładu nacisku w kierunku przednio-tylnym na stopach.
Mediana niedociążenia pięty w próbie kontrolnej (bez korekcji) wynosiła −7,05% (rozstęp międzykwartylowy [−11,1%; −1,2%]). Największą zmianę zaobserwowano przy podpiętce 6 mm (−3,0%; [−7,2%; +3,0%]). Test istotności statystycznej Kruskala-Wallisa wykazał istotne różnice pomiędzy próbami (χ²[3] = 15,47, p = 0,001). Test sumy rang Wilcoxona wykazał istotną różnicę między próbą 0 a próbą 2 (p=0,001) oraz między próbą 0 a próbą 3 (p = 0,036). Różnica między próbą 0 a próbą 1 była bliska istotności (p = 0,054). Nie stwierdzono istotnego wpływu interwencji na rozkład nacisku w kierunku bocznym (prawo-lewo) (χ²[3] = 0,87, p = 0,834). Analiza 10 parametrów równowagi wykazała istotne różnice tylko w zakresie parametrów opisujących oscylacje ciała w płaszczyźnie strzałkowej. Kąt COP–barycentrum stóp istotnie się zmniejszył (χ²[3] = 15,01, p = 0,002), natomiast średnia odległość COP wzdłuż osi Y istotnie wzrosła (χ²[3] = 10,01, p = 0,018).
Wnioski. W przypadku zaburzeń postawy powodujących przesunięcie środka ciężkości do przodu i zaburzenie równowagi w płaszczyźnie strzałkowej zastosowanie podpiętek PORON jest uzasadnione. Materiał PORON zastosowany w badaniu jest materiałem odciążającym o twardości około 15 Shore, a zastosowane interwencje były znacznie mniejsze niż te opisywane w poprzednich badaniach – rozwiązania te zmniejszają niepożądane skutki podwyższenia pięty, zwiększając jednocześnie komfort i dopasowanie do obuwia.
Ręczna korekcja kończyny dolnej w płaszczyźnie poprzecznej również pozytywnie wpływa na równowagę COP w kierunku przednio-tylnym, przesuwając rozkład masy ciała ku tyłowi. Połączenie odciążenia pięty i korekcji nadmiernej pronacji stopy znacząco wpływa na odciążenie przodostopia, poprawę ergonomii postawy stojącej i reedukację posturalną z pozycji pochylonej do przodu.
Analiza statystyczna. Analizy statystyczne przeprowadzono przy użyciu programu R w wersji 4.3.0 (The R Foundation for Statistical Computing, Wirtschaftsuniversität Wien, Wiedeń, Austria). Ze względu na istotną nienormalność rozkładu zmiennych w badanych próbach zastosowano test Kruskala-Wallisa. Do porównań między próbami zastosowano test sumy rang Wilcoxona (znany także jako test Manna–Whitneya–Wilcoxona) z korekcją Bonferroniego dla wielokrotnych porównań. Wyniki uznawano za istotne statystycznie przy p<0,05.
Słowa kluczowe
podpiętki PORON, równowaga posturalna, supinacja stopy, rozkład ciśnienia przód-tył