Streszczenie
Wprowadzenie. Doniesienia naukowe z zakresu stomatologii i psychologii podkreślają rolę cech osobowości w etiologii dysfunkcji stawów skroniowo-żuchwowych (TMDs). Osobowość typu D jest stosunkowo nowym konstruktem, w związku z czym nie ma jeszcze zbyt wielu badań na ten temat. Obejmuje ona zarówno skłonność do doświadczania negatywnych emocji, jak i tendencję do powstrzymywania się od ich wyrażania. Wyraźnie podkreśla się wpływ tego połączonego efektu na wzrost natężenia stresu oraz rozwój chorób somatycznych i psychicznych. Przedstawione w doniesieniu naukowym dane stanowią uzupełnienie wcześniejszych spostrzeżeń podczas realizowanych badań dotyczących osobowości typu D u osób z TMDs.
Cel. Ocena wpływu osobowości typu D oraz jej dwóch wymiarów na występowanie TMDs i czynników predysponujących, depresji i poziom nasilenia odczuwanego stresu.
Materiał i metody. Badania przeprowadzono na grupie 240 studentów fizjoterapii. Grupę badaną (G1) stanowiło 120 studentów ze stwierdzoną na podstawie kwestionariusza DS14 osobowością typu D. Grupę kontrolną (G2) stanowiła taka sama liczba osób bez osobowości typu D. Dane zebrano za pomocą opracowanego na potrzeby badania formularza występowania objawów zaburzeń TMDs i czynników predysponujących , kwestionariusza oceny nasilenia stresu PSS10 oraz kwestionariusza depresji Becka (BDI).
Wyniki. W badanej grupie ilość objawów TMDs istotnie dodatnio koreluje z osobowością typu D (z NE mocniejsza korelacja niż z SI), PSS10 oraz BDI oraz ujemnie koreluje z wiekiem. U studentów z osobowością typu D istotnie częściej oraz w większej ilości występowały objawy TMDs niż u osób bez osobowości stresowej (p = 0,00). Wyjątek stanowił objaw wzmożonego napięcia mięśniowego, który nie wykazał różnicy statystycznej (p = 0,22). Osoby z osobowością typu D są ponad 6 razy częściej narażone są na zaciskanie zębów (OR = 6,76) oraz 3 razy częściej na objawy akustyczne TMJ (OR = 3,35) i zgrzytanie zębami (OR = 3,27). W grupie badanej wraz ze wzrostem poziomu odczuwanego stresu i stopnia depresji wzrasta też ilość zgłaszanych objawów TMDs. W grupie studentów z osobowością typu D depresja występowała istotnie częściej niż w grupie bez osobowości stresowej (p = 0,00).
Wniosek. Studenci z osobowością typu D są narażeni na występowanie większej ilości objawów TMDs oraz silniejsze odczuwanie stresu i depresji.

Słowa kluczowe:
osobowość D, stres, depresja, dysfunkcja stawu skroniowo-żuchwowego, studenci